Verkeersregels en verantwoordelijkheid?

Ik krijg tijdens mijn werk nogal eens vragen over de rol van 'Accountable'. Wanneer gebruiken we deze nu en wat is het verschil met degene die 'Responsible' is? Ik denk dat dit komt doordat mensen de uitgangspunten niet goed helder hebben of anders gebruiken dan deze bedoeld zijn. Terwijl heldere uitgangspunten juist essentieel zijn voor een correct gebruik van het RASCI-model. Ik schrijf dit blog om daar juist meer helderheid in te brengen en spraakverwarring te voorkomen. Want uiteindelijk willen we juist meer duidelijkheid in verantwoordelijkheden, toch?

Als er discussie of verwarring is hoor ik daar vaak de term 'eindverantwoordelijk' bij. En dat is nu juist de term die tot verwarring leidt. Ik zal je met een voorbeeld uitleggen hoe dat dan klinkt.

Daarvoor pak ik als voorbeeld de verantwoordelijkheid (R) van een autobestuurder om zich aan de verkeersregels te houden. Een verantwoordelijkheid die je krijg zodra je aan het verkeer deelneemt. Maar hoe zit het hier dan met de rol van Accountable, als je die uitlegt als 'eindverantwoordelijk'? Wat gebeurd er dan als je die rol van Accountable bij het bevoegd gezag legt, bijvoorbeeld een politieagent die je staande kan houden? Is die dan ook eindverantwoordelijk voor het gedrag van de bestuurder? Dat lijkt me wel heel vreemd. Maar hoe leggen we die rol van het bevoegd gezag dan wel uit?

Hoe dan wél?

Eerst even de theorie, zie ook het plaatje hieronder. Responsible (R) is de persoon die verantwoordelijk is voor de realisatie van de betreffende taak binnen de door A gestelde kaders. Accountable (A) is de persoon die de kaders stelt en aan wie R verantwoording verschuldigd is over de betreffende taak. De A en de R kunnen daarbij nooit bij dezelfde persoon liggen, omdat je geen verantwoording aan jezelf kunt afleggen. 

Uitleg RASCI-rollen

De taak waar we het hier over hebben is het Houden aan de verkeersregels en de bestuurder is daarvoor verantwoordelijk (R). De kaders zijn opgesteld door het bevoegd gezag, in de vorm van verkeersregels en verkeersborden. Het bevoegd gezag is daarmee Accountable (A) voor deze taak. Volgens bovenstaande uitleg is het bevoegd gezag degene aan wie de bestuurder verantwoording af moet leggen als er afgeweken wordt van de kaders (bijvoorbeeld de maximum snelheid). Het bevoegd gezag kan een bestuurder dan aanspreken op het gedrag (te hard rijden) en ter verantwoording roepen door de bestuurder staande te houden. De bestuurder moet zich dan aan het bevoegd gezag verantwoorden voor zijn gedrag (het al dan niet houden aan bepaalde verkeersregels).

Met deze uitleg worden verantwoordelijkheden kraakhelder en vermijden we bewust het woord 'eindverantwoordelijk'. Want dat is hier gewoon hetzelfde als verantwoordelijk, het verschil zit hem in het afleggen van verantwoordelijkheid. De bestuurder is namelijk ook degene die voor het hekje staat als het uit de hand is gelopen, om zich te verantwoorden voor de rechter (= bevoegd gezag).

Leg uit aan wie iemand verantwoording verschuldigd is,
in plaats van je af te vragen wie 'eindverantwoordelijk' is.